Oświetlenie szynowe to praktyczne i wszechstronne rozwiązanie w dziedzinie techniki oświetleniowej – to prawdziwy system, który pozwala całkowicie zmienić wygląd i funkcjonalność oświetlenia w pomieszczeniu bez konieczności ingerencji w instalację elektryczną. Szyna umożliwia dodanie kilku lamp (opraw oświetleniowych) w jednej linii, wychodząc z jednego istniejącego punktu świetlnego. Ponadto pozwala na zmianę koncepcji i łatwe przesunięcie lampy wiszącej bez konieczności wiercenia nowych otworów czy szpachlowania starych.
Bardzo popularne w branży kontraktowej, jak restauracje i bary, gdzie często zachodzi potrzeba przesuwania stołów, a co za tym idzie również lamp oświetlających te stoły, oświetlenie szynowe zyskuje jednak coraz większe uznanie także w domach prywatnych.
Czym jest oświetlenie szynowe?
Mówiąc o oświetleniu szynowym, mamy na myśli system składający się z szyny, zwykle zamontowanej na suficie lub ścianie, na której można instalować, zdejmować i przemieszczać różne rodzaje opraw oświetleniowych. To swoista "autostrada światła", w której znajdują się półsztywne miedziane przewody zasilające lampy. Każda z nich wyposażona jest w specjalny adapter, który po włożeniu zapewnia połączenie elektryczne i umożliwia jej działanie.
Lampy montowane na szynach mają adaptery zamiast Podsufitek lub Wtyczek, a te adaptery posiadają dwie metalowe blaszki, które stykają się z miedzianym przewodem zasilającym neutralny (odpowiednik kabel niebieski) oraz z przewodem miedzianym zasilającym linię lub fazę (odpowiednik kabel brązowy).
Zalety oświetlenia szynowego
Zalety tego systemu są liczne:
- Elastyczność: możesz przesuwać i dodawać źródła światła bez zmian w instalacji elektrycznej
- Wszechstronność: lampy na szynach nadają się do różnych typów pomieszczeń i stylów aranżacji wnętrz
- Personalizacja: od reflektorów po lampy wiszące – wybór kompatybilnych opraw oświetleniowych jest ogromny.
- Łatwość montażu i konserwacji: bardzo łatwo jest dodać, usunąć lub przestawić lampy
Jaka jest różnica między szyną jednofazową a trójfazową?
Napięcie sieciowe, czyli napięcie dostarczane przez tradycyjne instalacje, wynosi 220/230 V i jest przesyłane przewodami z dwoma żyłami: neutralną i fazową.
Jednofazowe szyny działają na jednym obwodzie zasilania, co oznacza, że mają tylko dwa przewodniki: jeden do przewodu neutralnego i jeden do fazy. Cała energia dostarczana jest więc przez jedną fazę, a lampy na szynie jednofazowej mogą się zapalać tylko wszystkie naraz. Trochę tak, jakby wszystkie lampy zawieszone na szynie były zasilane jednym kablem z jedną wtyczką, więc naturalnie można je włączać i wyłączać tylko wszystkie jednocześnie.
System trójfazowy posiada 4 przewody miedziane, z których jeden pełni funkcję neutralnego, a trzy pozostałe przenoszą trzy różne fazy (czyli trzy linie). Może więc obsługiwać duże obciążenia i pozwala zarządzać wieloma urządzeniami oświetleniowymi. Ponadto zapewnia większą elastyczność w zarządzaniu obwodami. Szyny trójfazowe zostały bowiem zaprojektowane tak, aby oferować trzy niezależne obwody zasilania i umożliwiać do trzech oddzielnych włączeń.
To pozwala podzielić lampy zamontowane na tej samej szynie na trzy grupy, z których każdą można włączać osobno lub razem, w zależności od potrzeb, takich jak ilość dostępnego światła naturalnego w pomieszczeniu.
W systemie trójfazowym jest tak, jakby były trzy przewody z trzema różnymi wtyczkami, więc użytkownik może zdecydować, czy podłączyć jedną, dwie czy wszystkie trzy. W adapterach znajduje się selektor, który pozwala wybrać, do których linii się podłączyć: L1 (linia 1), L2 (linia 2) i L3 (linia 3).
Dodatkową zaletą szyn trójfazowych jest standaryzacja wymiarów i położeń adapterów. W przeciwieństwie do szyn jednofazowych, które często nie są ujednolicone, wprowadzenie szyn trójfazowych skłoniło producentów do opracowania bardziej spójnego systemu. Umożliwia to stosowanie zasilaczy różnych marek na szynach innych producentów, co pozwala na użycie zasilaczy niektórych marek także na szynach innych firm.
Czy adapter trójfazowy działa na szynie jednofazowej?
Nie. Szyny jednofazowe są przeznaczone dla 2 przewodów, podczas gdy adaptery trójfazowe wymagają systemu z 4 przewodami.
Wysokie i niskie napięcie
Szyny na bardzo niskie napięcie (poniżej 48 V) są zwykle mniejsze i zasilane transformatorem, który przekształca napięcie sieciowe (220/230 V) na bardzo niskie napięcie.
Szyny na napięcie sieciowe są zazwyczaj stosowane na suficie lub w formie podwieszanej, a nie na ścianie, ponieważ przewody wewnątrz są pod napięciem sieciowym i montaż na ścianie może być ryzykowny, zwłaszcza jeśli dziecko spróbuje włożyć tam rękę.
Rodzaje kompatybilnych lamp
Piękno oświetlenia szynowego tkwi w jego wszechstronności. Możesz wybierać spośród szerokiej gamy kompatybilnych opcji, z których każda ma swoje unikalne cechy. Klasyczne reflektory LED pozwalają skierować światło dokładnie tam, gdzie jest potrzebne, a zawieszenia dodają odrobinę stylu nowoczesnemu designowi i umożliwiają tworzenie świetnych punktów centralnych.
Projektując system oświetlenia szynowego, musisz myśleć jak reżyser filmowy. Zacznij od dokładnej analizy potrzeb oświetleniowych przestrzeni: które miejsca wymagają mocniejszego światła? Gdzie potrzebne jest światło akcentujące? Jakie elementy architektoniczne lub dekoracyjne chcesz podkreślić? Dzięki temu łatwiej będzie wybrać spośród różnych opcji, pamiętając, że konfigurację zawsze można zmienić w razie potrzeby.
Montaż i konserwacja
Instalacja systemu szynowego wymaga specjalistycznej wiedzy elektrycznej. Dlatego zdecydowanie odradza się samodzielny montaż bez odpowiednich umiejętności. Najlepsze rozwiązanie? Zaufać wykwalifikowanemu profesjonaliście, który nie tylko zapewni bezpieczeństwo instalacji, ale także zagwarantuje zgodność z obowiązującymi normami.
Po zamontowaniu system wymaga minimalnej konserwacji i oferuje niespotykaną dotąd elastyczność oraz możliwość personalizacji. Dzięki odpowiedniemu projektowi i wyborowi komponentów ten system oświetlenia nie tylko zaspokoi bieżące potrzeby, ale może także ewoluować w czasie.
